FishBase

Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 οι Daniel Pauly (διευθυντής σήμερα στο Fisheries Centre, Πανεπιστήμιο του British Columbia, Καναδάς) μαζί με τον Rainer Froese (Leibniz-Institut fur Meereswissenschaften, IfM-GEOMAR, Κίελο, Γερμανία) , συνέλαβαν την ιδέα να δημιουργήσουν μια ηλεκτρονική εγκυκλοπαίδεια για τα ψάρια. Αυτή η ιδέα έγινε πραγματικότητα στις αρχές της δεκαετίας του 1990 με την πρώτη μαζική έκδοση της FishBase σε CD-ROM το 1995, που ακολουθήθηκε από πολλές αναβαθμίσεις.Το 1998 ωστόσο εμφανίστηκε στο διαδίκτυο (www.fishbase.org) και από τότε αναβαθμίζεται και ενημερώνεται συνεχώς. To 2000 συγκροτήθηκε το Fishbase Consortium (FBC), το οποίο αποτελείται από 7 μέλη. Το 2004 το Consortium διευρύνθηκε με τη συμμετοχή του ΑΠΘ (Τμήμα Βιολογίας, Τομέας Ζωολογίας) που εκπροσωπείται από τον αν. καθηγητή Κ.Ι. Στεργίου. Daniel Pauly Σήμερα, η FishBase είναι η μεγαλύτερη ηλεκτρονική, επιστημονική εγκυκλοπαίδεια για τα ψάρια και δέχεται περίπου 24 εκατομμύρια επισκέπτες το μήνα. Περιέχει γενικά στοιχεία για τη βιολογία και οικολογία (π.χ., ηλικία, αύξηση, αναπαραγωγή, θνησιμότητα και τροφικό επίπεδο) 30.000 περίπου ειδών, 259.300 κοινές ονομασίες ψαριών σε διάφορες γλώσσες (μεταξύ των οποίων και η ελληνική), περισσότερες από 44.500 φωτογραφίες ψαριών, γραμματόσημα με ψάρια, βίντεο και ήχους ψαριών, χάρτες εξάπλωσης και Rainer Froese βιοποικιλότητας, στοιχεία αλιευτικής παραγωγής ανά οικοσύστημα, και πολλές άλλες πληροφορίες. Επιπλέον, υπάρχει ένα γλωσσάρι με επιστημονικούς όρους που αφορούν στη βιολογία και οικολογία των ψαριών. Η ηλεκτρονική αυτή εγκυκλοπαίδεια φτιάχτηκε έτσι ώστε να είναι εύκολη στη χρήση της από τον οποιοδήποτε έχει βασικές γνώσεις αναζήτησης στο διαδίκτυο. Μέσα από αυτό το πρίσμα, γίνεται μια συνεχής προσπάθεια αναβάθμισης των υπηρεσιών που προσφέρει η FishBase, ενώ ήδη έχει μεταφραστεί και σε άλλες γλώσσες στις οποίες συμπεριλαμβάνεται και η ελληνική, εκτός από την αγγλική. Παρότι θα ήταν πάρα πολύ δελεαστικό να περιγράψει κανείς όλες τις δυνατότητες που προσφέρει η FishBase, ωστόσο θα περιοριστούμε στις πιο καθημερινές και άμεσες εφαρμογές της (π.χ., ποιος μπορεί να χρησιμοποιήσει τη FishBase, με ποιο τρόπο και γιατί) και θα σας προτρέψουμε να την επισκεφθείτε στο διαδίκτυο για να ανακαλύψετε το θαυμαστό κόσμο των ψαριών μόνοι σας!!! Κώστας Στεργίου Η ξενάγηση μπορεί να αρχίσει από το σύνδεσμο “Περιήγηση στη Fishbase” απ΄ όπου μπορεί να γίνει μια σύντομη, αλλά λεπτομερής περιήγηση στη δικτυακή έκδοση της εγκυκλοπαίδειας και να γνωρίσει ο επισκέπτης τα διάφορα πεδία αναζήτησης πληροφοριών. Μέσα από αυτά ο χρήστης μπορεί να βρει απαντήσεις σε απλά ερωτήματα που προκύπτουν από την ενασχόληση με τα ψάρια. Για παράδειγμα, τα ενυδρεία έχουν μπει στα πιο πολλά σπίτια τα τελευταία χρόνια. Και ποιος δε θα ήθελε να μάθει περισσότερα για το αγαπημένο του ψαράκι; Πού ζει στη φύση, τί τρωει, πόσο ζει, κάθε πότε γεννάει και, κυρίως, πώς να το κάνει πιο ευτυχισμένο στο καινούργιο του “σπίτι” (π.χ., συνθήκες θερμοκρασίας νερού, άλλα είδη που μπορούν να του κάνουν παρέα). Ακόμα, όταν παρατηρούμε το βυθό ή ψαρεύουμε συναντάμε είδη τα οποία βλέπουμε για πρώτη φορά. Η αναγνώρισή τους, χρησιμοποιώντας τη FishBase, μπορεί να γίνει διασκέδαση αφού υπάρχουν εικονογραφημένα εργαλεία ταξινόμησης (κλείδες – “Προσδιορισμός”), που μπορούν εύκολα να χρησιμοποιηθούν από μη-ειδικούς. Ακόμα και αν μια τέτοια προσπάθεια αποβεί άκαρπη, τότε στέλνοντας απλά μια φωτογραφία, συνοδευόμενη από ορισμένες βασικές πληροφορίες (π.χ. χώρα, περιοχή, ημερομηνία), χρησιμοποιώντας το σύνδεσμο “FishWatcher”, ειδικοί από όλον τον κόσμο προσδιορίζουν το ψάρι για εσάς. Πάρα πολλοί δύτες από όλον τον κόσμο έχουν συνεισφέρει φωτογραφίες τους και πληροφορίες που αφορούν στην εξάπλωση των ψαριών μέσα από αυτό το σύνδεσμο. Η περιβαλλοντική εκπαίδευση είναι πλέον πραγματικότητα σε όλα τα ελληνικά σχολεία. Η FishBase μπορεί να χρησιμοποιηθεί από μαθητές όλων των βαθμίδων εκπαίδευσης για να μάθουν τα ψάρια διασκεδάζοντας. Αυτό μπορεί να γίνει με το “Κουίζ για ψάρια ”. Εκεί μπορούν να γνωρίσουν τα ψάρια προσπαθώντας να τα ταυτοποιήσουν στηριζόμενοι σε οικολογικά (“Biodiversity Quiz”) ή σε ταξινομικά χαρακτηριστικά (“Species – Family Quiz”), αλλά ακόμα και σε ήχους (“Fishsound Quiz”). Επιπλέον, οι πληροφορίες που περιέχονται σε αυτήν μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο εργασιών στο πλαίσιο τόσο του παραπάνω μαθήματος όσο και στις δραστηριότητες που αναπτύσσονται στο πρόγραμμα “Ευέλικτης Ζώνης” που εφαρμόζεται πλέον στα περισσότερα σχολεία πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης. Τέλος, η FishBase αποτελεί σημαντικό εργαλείο και για τις ανώτερες βαθμίδες εκπαίδευσης (“Μαθήματα Ιχθυολογίας” και “Βιβλίο της FishBase”), κάτι που ήδη εφαρμόζεται στο Τμήμα Βιολογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Παράλληλα, η χρήση της θα μπορούσε να επεκταθεί και στα “Κέντρα Ενημέρωσης Κοινού”, όπου ο επισκέπτης θα έχει τη δυνατότητα να αντλήσει πληροφορίες για το ιδιαίτερο οικοσύστημα της περιοχής (π.χ. χάρτες βιοποικιλότητας) και κυρίως για τα ψάρια. Το μεγάλο αυτό επίτευγμα όπως περιγράφηκε, οφείλει σε σημαντικό βαθμό την ύπαρξη και συνεχή ανανέωση και ροή πληροφορίας σε ένα μεγάλο αριθμό ανθρώπων από όλον τον κόσμο. Έτσι, σήμερα η FishBase αριθμεί πάνω από 1000 συνεργάτες, τόσο επιστήμονες όσο και ερασιτέχνες (π.χ. φωτογράφους, δύτες, παρατηρητές ψαριών) και προσβλέπει στην εθελοντική συμμετοχή όλων μας με κάθε είδους πληροφορία που θα μπορούσε να φανεί χρήσιμη. Αλλά και αν κάποιος θέλει, θα μπορούσε να “υιοθετήσει” ένα είδος (“Sponsor a species”), επικοινωνώντας με το συντονιστή της FishBase, Rainer Froese (e-mail: rfroese@ifm-geomar.de). www.fishbase.org  Βιβλιογραφία Froese R. and Pauly D. (1990) FishBase: an information system to support fisheries and aquaculture research. Fishbyte 8, 21-24. Froese R. and Pauly D. (eds.) (1994) FishBase user’s manual, a biological database on fish. ICLARM Software 7, pag. ver. ICLARM, Manila. 129 pp. Froese R. and Pauly D. (eds.) (1998) FishBase 98: Concepts, design and data sources. ICLARM, Manila. 293 pp. Froese R. and Pauly D. (eds.) (2000) FishBase 2000: Concepts, design and data sources. ICLARM, Manila. 344 pp. Froese R. and Pauly D. (eds.) (2004). FishBase. World Wide Web electronic publication. www.fishbase.org, version (03/2004). Ποταμιάνος Θ. (1983). Εδώ βυθός! 7η Έκδοση – Βιβλιοπωλείο της «Εστίας», Ι. Δ. Κολλάρου & Σιας Α.Ε., 236 σελ.  πηγή : http://www.biology4u.gr